Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat hoogbegaafde kinderen extra gevoelig kunnen zijn voor stress, wat zich kan uiten in woedeuitbarstingen. Deze reacties zijn vaak geen onwil, maar signalen van overbelasting of onmacht.
1. Overexcitabilities en emotionele intensiteit
Volgens Dabrowski’s theorie van Psychological Overexcitabilities (Dabrowski, 1964; Piechowski, 1997) vertonen veel hoogbegaafde kinderen verhoogde gevoeligheid op emotioneel, zintuiglijk en intellectueel vlak. Deze overexcitabilities maken hen gevoeliger voor omgevingsprikkels en interne conflicten, wat kan leiden tot stress en explosieve reacties.
2. Asynchrone ontwikkeling
Silverman (1993) beschrijft dat hoogbegaafde kinderen vaak een asynchrone ontwikkeling doormaken: hun cognitieve capaciteiten ontwikkelen zich sneller dan hun emotionele of sociale vaardigheden. Hierdoor kunnen ze situaties cognitief begrijpen, maar er emotioneel nog niet op een gepaste manier op reageren — wat zich kan uiten in woede of frustratie.
3. Verhoogde stressgevoeligheid en perfectionisme
Onderzoek van Neihart (1999) toont aan dat hoogbegaafde kinderen vaak perfectionistische neigingen ontwikkelen, waardoor zij gevoeliger zijn voor stress, faalangst en overbelasting. Wanneer zij hun hoge verwachtingen niet kunnen waarmaken, kan dit leiden tot frustratie of emotionele uitbarstingen.
4. Emotieregulatieproblemen bij dubbel bijzondere kinderen
In studies van Moon (2002) en Daniels & Piechowski (2009) komt naar voren dat dubbel bijzondere (2E) kinderen — bijvoorbeeld hoogbegaafd met ADHD of ASS — een verhoogd risico lopen op problemen met emotieregulatie. Stress kan bij hen sneller escaleren in woede omdat hun zelfregulatie zwakker ontwikkeld is.
5. Sociale mismatch en frustratie
Gross (2002) stelt dat hoogbegaafde kinderen die zich niet begrepen voelen in hun leeromgeving of sociaal isolement ervaren, een verhoogd risico lopen op psychosociale problemen. Deze frustratie kan zich uiten in terugtrekgedrag of juist in uitbarstingen van boosheid.
Een behandelingsplan voor een hoogbegaafd kind met woedeuitbarstingen ten gevolge van stress en zelfopgelegde perfectionisme vraagt om een integrale, ontwikkelingsgerichte aanpak waarin zowel het emotionele als cognitieve functioneren wordt erkend.
En hierbij kan ik helpen!